De nieuwste uitgave van het door Jos van Veldhoven geleide koor en orkest van de Nederlandse Bachvereniging is verpakt in een fluwelen kartonnen doosje. De bisschopsrode kleur roept associaties op met de mijter van St. Nicolaas. Dat kan geen kwaad, want in commercieel opzicht verwacht men veel van deze productie. Het betreft een opname van het Weihnachts-Oratorium van Johann Sebastian Bach. De twee super audio cd’s, af te spelen in elke cd-speler, gaan vergezeld van een in samenwerking met het Utrechtse museum Catharijneconvent samengesteld boekje. Daarin wordt het kerstverhaal in vier talen, waaronder het Nederlands, uit de doeken gedaan. Dat laatste is een lofwaardig initiatief. Confronteer de gemiddelde Nederlander vandaag de dag maar eens met de zin ‘En het geschiedde in die dagen, dat er een bevel uitging vanwege keizer Augustus, dat het gehele rijk moest worden ingeschreven’. Slechts een verbaasde blik zal u ten deel vallen.
Het kerstverhaal is geïllustreerd met afbeeldingen van schilderijen, altaarfronten en meer schoons uit de rooms-katholieke traditie. De originelen zijn te vinden in en rond de vitrines van het Catharijneconvent. Zonder uit te zijn op een godsdiensttwist en in strijd met alle oecumenische verworvenheden, vraag ik me af of al die roomse afbeeldingen wel recht doen aan Bachs Lutherse geloofsopvatting.
Maar dit alles terzijde. Het gaat uiteindelijk om wat de luidsprekers verlaat. Dat niet iedereen de mening van een cd-handelaar op prijs stelt en zich liever laat leiden door dat wat de geschreven en gesproken media ervan vinden, is een feit waar ik mee heb leren leven. Zo is de uitgave in kwestie bij het verschijnen uitgeroepen tot ‘A4 CD VAN DE WEEK’. Muzieksamensteller Robert Andriessen van het NCRV-programma schrijft op de A4-website onder andere: ‘[…] een op alle fronten scorende opname die ook nog eens schitterend is vormgegeven. Een hebbedingetje in optima forma dus. […] Zelden heb ik eerder een zo afgewogen uitvoering van het Weihnachts gehoord. Zelden heb ik ook producties onder handen gehad waarvan de vormgeving zó goed aansloot op de inhoud. Het fluweel van de boxje waarin de cd’s en het begeleidende (gebonden) boekje geleverd worden reflecteert de warmte van de uitvoering. Koor en orkest hebben dezelfde presentie, dezelfde gloed én zachtheid. De stem van Johanette Zomer straalt als het goud van de opdruk, de alt van Annette Markert behaagt als de zijdeachtige stof. De ranke doorleefdheid in de voordracht van Gert Türk en Peter Harvey vindt weer zijn evenbeeld in de schitterende reproducties (van kunstwerken uit het Utrechtse Catharijne Convent) in het 192 pagina’s tellende boekje.’
Ik weet het, vrienden maak ik er niet mee, maar dit soort prietpraat doet mij afvragen welke uitvoeringen de muzieksamensteller nog meer kent van Bachs Weihnachts-Oratorium. De ervaring leert dat het geen zin heeft een polemiek op te starten over wat mooi is of juist niet. Zo’n discussie wordt dikwijls in de kiem gesmoord met de opmerking ‘smaken verschillen’. Mijn kritiek op de interpretatie van het Weihnachts-Oratorium door de Nederlandse Bachvereniging valt voor een belangrijk deel samen met dat wat te lezen staat in de column ‘Galmen mag weer‘ te vinden in de leestrommel van Prelude.
Ik beschouw het als een van de taken van een cd-handelaar te doen aan consumentenvoorlichting. In het kader van die voorlichting past het de consument in voorkomende gevallen alternatieven voor te leggen. Dit is zo’n geval. Hét alternatief vind ik in de versie van Masaaki Suzuki’s Bach Collegium Japan. In de Prelude-winkel zijn beide uitvoeringen te beluisteren. U bent uitgenodigd de proef op de som te komen nemen.
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Weihnachts-Oratorium BWV 248
Johannette Zomer, sopraan, Annette Markert, alt, Gerd Türk, tenor, Peter Harvey, bas. Koor en orkest van de Nederlandse Bachvereniging o.l.v. Jos van Veldhoven