Het einde van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) zorgde voor een culture opleving van jewelste aan het keizerlijke hof in Wenen. Keizer Leopold I vond dat het na een periode van rampspoed de hoogste tijd was om aandacht te schenken aan de Schone Kunsten. Hij wist tal van hooggekwalificeerde musici en componisten aan zijn hof te binden. Onder hen meesters als Heinrich Ignaz Franz von Biber, Johann Heinrich Schmelzer en Johann Kaspar Kerll. Deze buitengewoon begaafde musici, met wie de keizer veelal op vriendschappelijke voet stond, maakten in gans Europa veel indruk met hun composities. Daarin streden niet zelden diepgang, virtuositeit en humor met elkaar om de hoogste eer. Dat muziek zo’n belangrijke rol speelde in de na-oorlogse periode aan het hof van de keizer viel niet overal in vruchtbare aarde. Dat blijkt wel uit het advies dat hij kreeg voorgehouden door zijn adviseurs: ‘Leopold, wees een keizer en geen musicus!’ Hij liet zich er weinig aan gelegen liggen en zo kon het muziekklimaat aan het Weense hof een schat aan composities opleveren. Grofweg kunnen die ondergebracht worden in een drietal muziekstijlen. De Stylus symphoniacus, die met name gericht was op de samenklank tussen de instrumentengroepen (strijkers, blazers, luiten etc.) zowel in de wereldlijke als kerkelijke muziek, de Stylus phantasticus en de Stylus hyporchematicis.
De Duitse schrijver Athanasius Kircher (1602-1680) typeert de Stylus phantasticus zo: “De fantastische stijl is bij uitstek geschikt voor instrumentale muziek. Het is de vrijste en ongehinderde methode voor compositie en is aan niets gebonden, niet aan tekst noch aan een muzikaal thema. Hij werd ingevoerd om genialiteit de ruimte te geven en het verborgen ontwerp van de harmonie te onderwijzen en de vernuftige compositie van harmonische frasen en fuga’s.” In de Stylus hyporchematicis ontmoeten kortgezegd theatraal vrije en hoofse dansvormen elkaar.
De nieuwste cd van het door Philippe Pierlot geleide Ricercar Consort biedt een prachtige bloemlezing uit de laatste twee muziekstijlen. Zelden hoorde ik de virtuoze muziek van Biber en zijn tijgenoten zo fraai en verfijnd uitgevoerd als door Philippe Pierlot en de zijnen. Via het geluidsvoorbeeld hieronder kan ik u slechts een deel van de ook in opname-technische zin uitstekende Mirare-cd offreren. Neemt u van mij aan dat de resterende zeventig minuten muziek die is vastgelegd op de cd ook gehoord moeten worden!
Biber: Imitatio