Dunedins plaatsen Bachs Johannespassie in liturgische context

In het voorjaar van 2011 uitte ik via deze website mijn enthousiasme over de toen nieuw uitgebrachte versie van Johann Sebastian Bachs Johannes Passion uitgevoerd door het Ricercar Consort onder leiding van Philippe Pierlot. Mijn woorden van toen hebben aan betekenis niets ingeboet en die aanbeveling staat dan ook nog steeds fier overeind.
Voor wat betreft een keuze voor de Matthäus Passion van de grootmeester uit Leipzig komt de in 2008 uitgebrachte versie van de Schotse Dunedin Consort & Players bij mij als meest preferente uit de bus. Die uitvoering onder leiding van John Butt raakt mij nog immer in meerdere opzichten het meest van alle cd-producties die ik ken. Destijds schreef ik er dit over: Wonderbaarlijk mooie Mattheuspassie. Bent u op zoek naar een Matthäus Passion dan raad ik u ten zeerste de lezing van Butt en zijn musici aan.

Van het Schotse ensemble komt nu een ook door Linn Records geproduceerde versie van Bachs Johannes Passion beschikbaar. En dat is er een met een aansprekende toegevoegde waarde! De versie van John Butt en de zijnen schept een beeld van de religieuze werkelijkheid van het Leipzig ten tijde van Bach. Geen voor een concertzaal of operahuis bedoelde compositie, maar een die louter bestemd was voor kerkelijk gebruik. Zo is Bachs Johannes Passion voor het eerst gehoord op de Goede Vrijdag van het jaar 1724. In het passiewerk is de belangrijkste plaats ingeruimd voor de boodschap uit het evangelie volgens Johannes. De muzikale omlijstingen en vocale beschouwingen onderstrepen het belang van die boodschap. Destijds was het de gewoonte dat koralen gemeenschappelijk, dus samen met de kerkgangers werden gezongen. Daaraan ging orgelspel vooraf dat als het ware de toon zette voor het kerkvolk. De zo gebrachte koralen vormden met de door de ‘kerkzangers’ gezongen aria’s geen doel op zich, maar accentueerden juist de essentiële onderdelen van de kerkdienst: het lezen van de Schrift, de gemeenschappelijk reactie hierop middels de koralen en de meer subjectieve en mediatieve elementen die via aria’s naar voren komen. Niet eerder verscheen er een interpretatie van dit monumentale werk die zo recht doet aan de oorspronkelijke religieuze context waarin het was geplaatst.

De versie van Butt wordt uitmuntend gebracht door een groot deel van het soliostenteam dat ook verantwoordelijk was voor de magistrale uitvoering van de Mattäus Passion: Nicholas Mulroy (evangelist & tenor), Matthew Brook (Jezus & bas), Joanne Lunn (sopraan), Clare Wilkinson (alt) en Robert Davies (Petrus & Pilatus). De oorspronkelijke opzet van het werk komt onder meer tot uiting middels het orgelspel van John Butt en de door het University of Glasgow Chapel Choir gezongen koralen. In 2008 sloot ik mijn verhaal over de door de Dunedins gepresenteerde Mattheuspassie af met deze regels: ‘Ik kan me voorstellen dat er liefhebbers onder u zijn die zich afvragen of ze nu (al)weer een Mattheuspassie aan hun cd-collectie moeten toevoegen. Welnu, niets moet, maar mag ik het u wel ernstig in overweging geven?’

Als u nu in plaats van ‘Mattheuspassie’ het woord ‘Johannespassie’ leest dan is mijn boodschap goed verstaan bij u aangekomen.

J.S. Bach: John Passion

Bekijk deze cd