[Geplaatst in de rubriek ‘Brandende Kwesties”, Vrij Nederland, 27 november 1999]
Door Kees Koudstaal (freelance publicist, concertorganisator en handelaar in klassieke CD’s.)
Zo’n twintig jaar geleden bereikten de verkoopcijfers van de klassieke langspeelplaat een absoluut dieptepunt. Met de introductie van de compact disc trad voor de platenmaaschappijen een nieuwe periode van bloei aan. Nu is de markt opnieuw verzadigd, maar een reddende engel is niet voorhanden. Om toch hun targets te kunnen halen, is de cd-industrie de klassieke muziekaan het populariseren. Natuurlijk worden er nog steeds klassieke cd’s pur sang op de markt gebracht, maar de markt is in handen gekomen van money-makers, snelle marketingjongens in nog snellere donkere pakken. Zíj bepalen welke cd’s media-aandacht krijgen. Zo krijgen cd-recensenten bij voortduring klassieke cd’s gratis toegezonden. Al naar gelang het belang van de cd voor de platenmaatschappij worden deze voorzien van prachtige kleurenbijlagen en/of uitnodigingen de betreffende artiest persoonlijk te ontmoeten. Op sommige cd’s wordt zelfs een hele mediacampagne losgelaten, waardoor plotseling iedereen het over een bepaalde klassieke cd heeft.
Wat te denken van de recent uitgebrachte Vivaldi-cd van de Italiaanse ster-zangeres Cecilia Bartoli. De media laten ons, in dit geval gesouffleerd door de cd-maatschappij Decca, weten dat we dankzij diva Bartoli nu eindelijk pas met de ware Antonio Vivaldi kunnen kennismaken. Zij rekent af met de Italiaan die verantwoordelijk is voor de achtergrondmuziek op vliegvelden en meubelboulevards en herontdekt Vivaldi als ariaschrijver (de Volkskrant 21-10-99). Wat een aperte onzin. De klassieke cd-catalogus puilt weliswaar uit met talrijke ‘naaimachinevertolkingen’ van het werk van de Rode Priester, maar kent ook veel beeldschone registraties van instrumentale composities van Vivaldi en nadrukkelijk ook van zijn vocale werken, waaronder negen complete opera’s. Daar rept echter niemand over in het Bartoli-mediaoffensief. Integendeel; gerespecteerde recensenten schamen zich er niet voor om de door de platenmaatschappij voorgebakken prak nog eens op te warmen: ‘Slechts één van de vierennegentig opera’s die Vivaldi componeerde verscheen in druk. De overige wachten (……) in archieven op betere tijden.’ (NRC 22-10-99) Hanneke Groenteman valt tijdens haar zondagmiddagse tv-programma zowat in katzwijm voor Cecilia, stelt haar een paar onbenullige vragen, laat haar wat zingen, en biedt zo Decca een klein uur onverbloemde reclamezendtijd aan. Vervolgens vliegt de nieuwste Bartoli de winkels uit. Cecilia Bartoli beschikt over een prachtig stemgeluid, laat daar geen misverstand over bestaan. Haar Puccini- en Rossini-registraties zijn ten zeerste aan te bevelen, maar van Vivaldi heeft ze geen kaas gegeten.
De Zweedse zangeres Anne Sofie von Otter wordt terecht door velen op een voetstuk geplaatst. Met haar prachtige mezzo weet zij talrijke liefhebbers te ontroeren. Zij is zo’n zangeres over wie je denkt; die laat niet met zich sollen! Totdat niet zolang geleden een persbericht verscheen van Universal, uitgever van onder andere Deutsche Grammophon. Tijdens het lezen van de begeleidende brief val je van de ene verbazing in de andere. Termen als ‘erg radiovriendelijk’ en ‘artikelen in De Telegraaf en Libelle’ doen het ergste vrezen. Ook Anne Sofie von Otter in de greep van de jongens met de strakke pakken? Jawel, want ze doet de volgende ontboezeming: ‘Ik heb altijd al een kerstplaat willen maken met de muziek die ik graag opzet als ik mijn kerstboom optuig. Alhoewel ik mijzelf niet bijzonder religieus zou noemen, betekent de geboorte van het kindje Jezus wel wat voor mij. Ik houd van zowel de geestelijke kerstliederen als de meer populaire melodieën. Maar de meeste arrangementen vind ik goedkoop of oninteressant (…) Als ik ooit een kerstplaat zou maken, zou ik voor een intieme sfeer kiezen, meer als kamermuziek benaderd. ‘Als je vervolgens luistert naar de klanken van Anne Sofies nieuwste kerstproduct, ervaar je als fan een bijna fysieke pijn.
Dezelfde cd-uitgever bracht onlangs een opname van Vivaldi’s Vier Jaargetijden op de markt met de beroemde violiste Anne-Sophie Mutter. Ook die cd-uitgave ging gepaard met een ongelooflijk flauwekulverhaal. ‘Bij de uitvoering van Vivaldi’s meesterwerk werd Anne-Sophie Mutter geïnspireerd door de schilderijen van de Duitse artiest Gotthard Graubner, bekend vanwege zijn magische gebruik van kleuren. De explosie van kleuren in Graubners schilderijen waren de basis van Anne-Sophie Mutter’s Vivaldi interpretatie.’ Het zal een tekortkoming zijn het werk van Graubner niet te kennen, maar luisterend naar Mutters interpretatie van het largo uit De Winter moet dat niet zo’n groot gemis zijn. De meeste luisteraars die getracteerd worden op Mutters Vivaldi, zullen al na enkele ogenblikken vragen of er alsjeblieft wat anders opgezet kan worden. Toch schrijft de recensent van Het Parool: ‘Op een natuurlijke manier ontroerend, eerlijk en ontdaan van alle valse pathos.’ Maar goed, smaken verschillen, wordt er dan gezegd. Op het cd-hoesje staat Anne-Sophie Mutter overigens afgebeeld alsof zij poseert voor de cover van een pikant glossy magazine. Wat dit betreft staat ons nog wat te wachten nu de Scandinavische violiste Linda Brava in de EMIclassics-stal is opgenomen! De diepte van het decolleté is kennelijk belangrijker dan de muziek die wordt vertolkt.
De cd-distributeurs hebben nog heel wat in petto voor de consument; per slot van rekening is de cadeaumaand in aantocht. Er moeten nog een paar duizend ‘TV-cd’-tjes van Aafje Heynis aan de man worden gebracht. De cd Sacred Aria’s van Andrea Bocelli moet in de Album Top-100 een hoge notering krijgen ‘een artiest die als geen ander een brug weet te slaan tussen populair en klassiek (…) De laatste track op de cd is geschreven in opdracht van de Paus om het kerkelijk jubileum luister bij te zetten en Bocelli is gekozen als officile vertolker van deze hymne. (…) Er zal geadverteerd worden in de grote dag-, week- en maandbladen, waar natuurlijk ook de cd gerecenseerd zal worden’, om maar te zwijgen over al die andere onbenullige, maar o zo belangrijke, ‘klassieke’ cd’s, waaronder tal van zogenoemde ‘Kerstkrakers’. Gelukkig is het niet alleen kommer en kwel in de wereld van de klassieke cd’s. Er komen nog steeds prachtige klassieke uitgaven op de markt. Maar omdat de meeste recensenten van klassieke muziek liever lui dan moe zijn, moet de liefhebber zelf op onderzoek uitgaan.
Reacties op VN-artikel:
