Preludes Gids-cd: Italiaanse sonates voor mandoline & luit

Met een Gids-cd die geldt als voorbode van de aankomende zomer breekt Prelude een lans voor een instrument dat vandaag de dag bij velen vooral tuttige associaties oproept. Dat dit onterecht is bewijzen de Italiaanse mandolinist Duilio Galfetti en zijn landgenoot de luitist Luca Pianca met hun door het Belgische label Passacaille uitgebrachte cd Italian Sonatas. De cd bevat naast origineel voor de mandoline gecomponeerde werken ook een aantal getranscribeerde. Toegegeven, de muziek graaft niet zo diep als bijvoorbeeld de cellosuites van Johann Sebastian Bach dat doen, maar wat is het aangenaam luisteren naar de klanken van de mandoline zoals bedacht door Italianen als Arrigoni, Gervasio, Piccone en Sammartini!
Maar vergist u zich niet, het is beslist niet alleen de muziek die tot de verbeelding spreekt. Ook het virtuoze spel van Duilio Galfetti en Luca Pianca maakt het consumeren van de cd tot een bijzonder plezierige aangelegenheid. Luistert u via de muzieklink naast de cd-afbeelding hieronder maar eens naar de Sinfonia per la mandola van Francesco Piccone.

De mandoline vindt haar oorsprong in de moeder van alle tokkelinstrumenten, de luit, en was met name in de 17e en de eerste helft van de 18e eeuw bijzonder populair in Italië. Vrijwel alle Italiaanse stadstaten kenden eigen types van de mandoline. De meeste bekende en overgebleven varianten van het instrument zijn de Napolitaanse met vier koren (dubbele snaren) in kwintstemming en de zeskorige Milanese in terts- en kwartstemming. De barokmandolines worden bespeeld met de pen van een veer of met een uit kersenboomschors gesneden plectrum. Gekende componisten als Vivaldi, Sammartini en Scarlatti schreven composities voor het instrument. Het zorgde ervoor dat de mandoline destijds ook in Frankrijk en Engeland een bloeitijd kende. Later, in de klassieke periode, kenden ook componisten als Mozart, Beethoven en Hummel de mandoline een plek toe in hun composities. Neem bijvoorbeeld de canzonetta in Mozarts opera Don Giovanni, de liederen Die Zufriedenheid (KV 349) en Komm’, liebe Zither, komm‘ (KV 351) en van Beethoven de sonate voor mandoline en fortepiano (WoO.44b). Tot de bouwers van de mandoline behoorde ook de befaamde Italiaanse instrumentenbouwer Antonio Stradivari. In onderstaande YouTube-video komt Duilio Galfetti in beeld. Samen met het Italiaanse barokorkest Il Giardino Armonico geeft hij het concert in C gr. voor mandoline, RV 425, van Antonio Vivaldi ten beste. De begin jaren negentig van de vorige eeuw geschoten video geeft een fraai beeld en geluid van de mandoline als solo-instrument.

In de klassieke muziek verdwijnt de mandoline net als de luit en viola da gamba in de tweede helft van de 18e eeuw meer en meer uit beeld. Componisten als Giovanni Paisiello [1740-1816] en Antonio Maria Giuliani [1739-1831] getuigden middels concerten nog van hun liefde voor de mandoline maar het kon niet voorkomen dat het instrument vrijwel geheel uit beeld verdween bij hun collega’s van toen en nu. Met hun cd Italian Sonatas leiden Duilio Galfetti en Luca Pianca de luisteraars naar het barokke Italië waar het kleine tokkelinstrument grote sier maakte.

Italian Sonatas

Bekijk deze cd