Ik had het me nog zo voorgenomen, geen column in Preludes Leestrommel over de Europese Grondwet. Een artikel in NRC Handelsblad van vrijdag 20 mei 2005 bracht mij op andere gedachten. Niet wat betreft mijn stemgedrag straks. Dat had ik al bepaald. In het referendumstemhokje breng ik een ‘nee’ uit. Niet omdat politici als Wilders en Marijnissen mij adviseren zulks te doen, mijn mening had zich al gevormd. De overheidskrant met de Europese grondwetsartikelen las ik, de inhoud van het flodderige overheidsfoldertje nam ik tot mij en ik volgde de debattten op radio en televisie. Het veranderde mijn oordeel over het door politici als Kamp, Donner en Brinkhorst voorgestane Grote Europa niet. Een Europa waarin vrij verkeer van mensen en goederen bestaat, daar kan ik mee leven. Het Europa van vandaag dus. Een Europa waar regeringsleiders als Chirac, Berlusconi, Schröder, Blair, Balkenende en hun opvolgers van dromen kan mij gestolen worden. Zo wil ik bijvoorbeeld geen Europa waar een Gemeenschappelijk Defensie Agentschap bepaalt óf en waar er in de wereld Europese troepen worden ingezet om alles wat men onder de noemer ‘terrorisme’ weet te scharen kan worden bestreden. Als een berg zie ik op tegen een Europa waarin een verdergaande Vrije Markt met goddelijke pretenties wordt omkleed. Ik realiseer mij terdege dat ik als gewoon burger van Europa niet bij machte ben alle ins & outs van de Europese Grondwet te doorgronden en dat mijn tegen deels door emoties is bepaald. Hoe meer ingehuurde BN-ers ik hoor zeggen dat ik toch vooral ‘ja’ moet gaan stemmen, hoe duidelijker mijn nee-gevoel wordt. Als de premier van dit land op de valreep publiek maakt dat hij met een Nederlands ‘nee’ onder de arm in Brussel voor gek staat, denk ik heimelijk dat ik daar wel mede verantwoordelijk voor wil zijn. Zoals gezegd, mijn ‘nee’ laat zich ook leiden door emoties.
Deze regels zou ik hier dus niet hebben geplaatst als het betreffende NRC Handelsblad-verhaal mij niet onder ogen was gekomen. Onder de kop ‘Bach en Europa vinden elkaar alsnog’ wordt verslag gedaan van een bijeenkomst die op 19 mei 2005 plaatsvond in de Amersfoortse Bergkerk. Daar waren zo’n veertig protestante en rooms-katholieke kerkbestuurders bijeen gekomen om met elkaar van gedachten te wisselen over de Europese Grondwet.
“De Europese Grondwet mist een ziel. Ze mist Bach”, sprak de Duitse bisschop Reinhard Marx in 2003. De slimme Nederlandse kerkleiders huurden voor hun bijeenkomst de sopraan Josefien Stoppelenburg in om Johann Sebastian Bachs Wachet Auf, ruft uns die Stimme te zingen. Ze schijnen er ontroerd naar geluisterd te hebben daar in Amersfoort om vervolgens tot de conclusie te komen dat het grondwettelijke verdrag een bijdrage levert om te komen tot een ‘socialer en humaner, democratischer en duurzamer Europa’. Zo kwam het toch nog een beetje goed tussen Bach en Europa, concludeert NRC Handelsblad.
Weer zo’n geval van het ijdel gebruiken van Bachs naam. Als liefhebber van Bach doe ik een oproep aan clerus en politiek: wilt u s.v.p. Bach buiten het Europese Grondwet-debat houden! En luistert u vooral nog eens privé naar Bachs cantate Leichtgesinnte Flattergeister (BWV 181). In geval niet in uw verzameling opgenomen klikt u dan hier: