Preludes Gids-cd: Missa votiva – Een weergaloos mooi voorbeeld uit het oeuvre van Jan Dismas Zelenka

Een aantal malen per jaar krijg ik een cd-productie in handen waar ik vreugdevol van achterover sla. Dit in overdrachtelijke zin bedoeld natuurlijk. Zo’n uitgave krijgt dan het predikaat ‘Gids-cd’ opgespeld. Door grootschaliger inkoop kan bij de distributeur meestentijds een aantrekkelijker inkoopprijs worden bedongen. U als consument kent vervolgens tijdelijk een aardig prijsvoordeel. De verleiding is groot zo’n aanbieding te voorzien van een met superlatieven doorspekte recensie. Eigenlijk overbodig, want het feit van uitverkiezing zegt al genoeg over de kwaliteit van een dergelijke productie. Daar komt nog bij dat u zich in de winkel of via de website aan de hand van een ruim geluidsfragment een eigen oordeel kunt vormen.

Soms is het moeilijk de verleiding te weerstaan om als een heuse recensent een aantal aanprijzingen in de overtreffende trap uit de hoge hoed te toveren. Zo prees ik bijvoorbeeld eerder dit jaar de kleinschalige uitvoering van Johann Sebastian Bachs Mattheuspassie door de Schotse Dunedin Consort en Players onder leiding van John Butt de hemel in. Dit leidde tot hoge verkoopaantallen. Nooit eerder gingen er in de Paasperiode zoveel Mattheuspassies over de toonbank. Edoch, een ware muziekjournalist las mijn loftuitingen ook en nam er warempel een van op in een overigens totale afbraakrecensie van de wat mij betreft dus mooiste versie van Bachs bekendste passiewerk. Zo zie je maar dat het kan verkeren.

Kom ik bij Preludes Gids-cd voor de maanden september en oktober 2008. Het betreft een uitgave van het Franse label Zig Zag territoires van de Missa votiva in e klein ZWV 18 van de Tjechische componist Jan Dismas Zelenka (1679-1745). Deze van huis uit bassist bracht het belangrijkste deel van zijn werkzame leven door aan het hof van Dresden. Daar was hij aanvankelijk samen met kapelmeester Johann David Heinichen verantwoordelijk voor de hofmuziekscene. Na Heinichens dood in 1729 nam Zelenka diens taken over en verkeerde in de verwachting te worden benoemd tot zijn opvolger. Die eer viel echter in 1733 te beurt aan de ‘moderner’ bevonden Johann Adolf Hasse. Voor de teleurgestelde Zelenka restte de funtie van ‘kerkmuziekcomponist’ ten behoeve van de hofkerk van de Keurvorst van Saksen.
In een periode dat Zelenka steeds vaker kwakkelt met zijn gezondheid (ca. 1735) ontstaan zijn mooiste composities en groeit Dresden uit tot hét centrum van de RK-kerkmuziek in de Duits sprekende landen. De ruim opgezette Missa votiva (duur ruim 75 minuten) die Zelenka in 1739 componeerde is een sprekend voorbeeld van Zelenka’s compositorische kwaliteiten.

Het verhaal gaat dat Johann Sebastian Bach in 1733 een aantal delen van zijn Hohe Messe aanbood aan de nieuwe Keurvorst van Saksen in de hoop zo een aansprekende hoffunctie in de wacht te slepen. Zonder ook maar iets af te willen doen aan de grootsheid van dat werk kan ik mij voorstellen dat Frederik August II gedacht zal hebben, ach wat, zolang we Zelenka hier hebben nog maar even niet…

Over de uitvoering door de Tjechische ensembles Collegium 1704 en Collegium vocale 1704 en een keur van solisten – waaronder de sopraan Hana Blažíková – onder leiding van Václav Luks hier verder geen woorden. Ik volsta met een verwijzing naar het luisterfragment hieronder en zie uw bestellingen graag tegemoet!

Zelenka: Missa votiva

Bekijk deze cd

De ontvangst van Zelenka in het NPS radioprogramma Discotabel…