Terwijl ik geniet van mijn jaarlijkse vakantiestek op het Kroatische eiland Hvar stelt het internet mij in staat om kennis te blijven maken met nieuwe cd-producties. Aangezien het luisteren naar oude muziek een van mijn passies is, hindert dat mijn vakantiegevoel totaal niet. Sterker nog, ik zou het niet willen missen! Neem de nieuwe cd van de Catalaanse vihuelista, luitist en barokgitarist Xavier Diaz-Latorre. Ik kreeg de digitale bestanden toegestuurd van Jan De Winne, eigenaar van het Belgische label Passacaille. Een paar jaar geleden bracht ik hem in contact met Xavier en dat leidde tot een samenwerking die eerder zorgde voor drie zeer aansprekende cd-producties.
Aan dit trio kan nu dus een vierde worden toegevoegd. Het is er een met muziek van de rond 1500 in het Spaanse Granada geboren renaissancecomponist Luis de Narváez. Over diens leven is weinig meer bekend dan dat hij werkte voor Francisco de los Cobos y Molina, een hoge ambtenaar ‘comendador mayor’ in dienst van de Spaanse regering van keizer Karel V. Aan zijn werkgever droeg Narváez zijn in 1538 in Valladolid gepubliceerde bundel Los seys libros del Delphin de música de cifra para tañer vihuela op. De in de zes boeken opgenomen muziek is divers van karakter en bevat naast een groot aantal fantasia’s, romances en villancico’s ook instrumentale variaties voor vihuela op in de 16 eeuw bekende liederen, zogenoemde diferencias. Tel daar nog bij op de eerste transcripties voor vihuela van polyfone liederen, zoals Josquin Desprez’ vierstemmige Mille regretz, dat in Spanje ook bekend staat onder de titel La Canción del Emperador, omdat het een van de favoriete liederen was van Karel V.
In het programmaboekje van de cd verklaart Xavier Diaz-Latorre zijn liefde voor de muziek van Narváez en legt hij uit waar de titel van de zes boeken met muziek voor de vihuela Delphin de música vandaan komt: ‘Hij (Narváez) was ongetwijfeld geïnspireerd door de Herodotus-fabel die vertelt hoe Arion, na een grote som geld te hebben verdiend met zijn zang en spel, vol geluk op weg was naar zijn thuisland Korinthe. Echter, de zeelieden van het schip besloten hem, nadat ze hem al zijn bezittingen hadden afgenomen, overboord te gooien. Maar niet nadat zij Arions laatste wens respecteerden om samen met zijn instrument nog eenmaal een lied te mogen zingen. De prachtige melodie trok de aandacht van dolfijnen, en een van hen nam Arion op zijn rug en bracht hem veilig tot in de haven van Korinthe.’
De muziek van Narváez geldt als een voorbode van El Siglo de Oro, de Spaanse Gouden Eeuw. Die periode viel samen met de opkomst van de Spaanse Habsburgse dynastie die aanving met de troonsbestijging van Filips II in 1556. Ik schrijf deze woorden in de wetenschap dat er vandaag de dag slechts een geringe belangstelling bestaat voor de eeuwenoude muziek van Narváez. Dat heeft ongetwijfeld van doen met het feit dat zijn niet zelden verstilde muziek de nodige rust en concentratie vergt van luisteraars. Dat laat onverlet dat de muziek die Narváez voor vihuela schreef de toon zette voor veel Spaanse muziek die later volgde in Spanje.
Als u inmiddels niet bent afgehaakt, luistert u dan in elk geval even naar de openingsmuziek van de cd. Het kan zomaar zijn dat u net als mij dat overkwam geraakt wordt door de muziek die door Xavier Díaz-Latorre zo prachtig wordt gespeeld.
Narváez: Los Libros del Delphin
Xavier Díaz-Latorre bij een eerdere gelegenheid in Baarn: