Het gebeurt met de regelmaat van de klok. Iemand opent de winkeldeur, zet een voet over de drempel om vervolgens ijlings op zijn schreden terug te keren. Een enkele keer verontschuldigt men zich bij het dichttrekken van de deur nog mompelend met een opmerking als ‘sorry, verkeerde winkel’.
Het zijn met name rookverslaafden die zich in de ingang vergissen. Dat maak ik op uit het belletje dat snel na het sluiten van mijn deur rinkelt
in de belendende sigarenzaak.
De muziek die op dergelijke momenten de winkelruimte vult, is bepalend voor de blik die op het gezicht van de quasi bezoeker verschijnt.
Staat er toevallig een cd-tje op met iets instrumentaals van bijvoorbeeld Vivaldi of Mozart dan kan er nog wel eens een vriendelijk lachje af. Is de muziek ‘moeilijker’ dan demonstreert een verbeten trek rond de mond van de quasi bezoeker (m/v) diens afkeer voor het genre.
Vanochtend was het weer raak. Een cd die momenteel vrijwel dagelijks minimaal een keer in de lade van mijn cd-speler verdwijnt, is er een met in hoofdzaak vocaal werk van Johann Sebastian Bach. Ik kan van die cd niet genoeg krijgen. De in november 2007 aan de Preludecollectie toegevoegde productie van het Duitse label Raumklang biedt voornamelijk motetten. Ze worden afgewisseld door een enkel orgelwerk prachtig uitgevoerd op het historische orgel van de St. Wenzel Kirche in het Duitse Naumburg. Twee jaar geleden bracht ik een weekje voorjaarsvakantie door in dit voormalig Oost-Duitse rustieke stadje. Daar hoorde ik tijdens een concert het door Zacharias Hildebrandt in de jaren veertig van de achttiende eeuw gebouwde orgel, dat in de vorige eeuw op voorspraak van Albert Schweitzer in volle glorie is gerestaureerd. Ooit werd dit prachtig barokke orgel ingewijd door de grote Bach zelf.
Het vocale aandeel op de cd neemt het Engelse ensemble Trinity Baroque voor zijn rekening. De vocalisten doen dat onder leiding van de tenor Julian Podger zeldzaam mooi. Uitvoeringen van Bachs motetten bestaan er in vele soorten en maten. Trinity Baroque zet ze wat mij betreft alle in de schaduw. Ik wil maar aangeven dat ik verzot ben op deze door het Duitse Raumklang uitgebrachte cd.
Terug naar vanochtend. Halverwege het motet ‘Fürchte dich nicht’ wordt de winkeldeur geopend door een heer van een jaar of vijfenveertig. Keurig gekapt en schoon in het pak. Rode slaal nonchalant gedrapeerd rond zijn schouders. Een verschijning die je zo maar met een glas champagne in de hand op een doordeweekse avond in het Amsterdamse concertgebouw in de pauze van een abonnementsconcert tegen het lijf zou kunnen lopen. Meneer verstijft op de drempel. Op zijn gezicht tekent zich weerzin af en terwijl hij in de winkel kijkt, bijt hij me na een enkel ogenblik toe: “Wat een vreselijke muziek, geen wonder dat u geen klanten heeft!’
Hij gunt me niet de tijd te reageren. Voor ik het weet, heeft hij zich al omgedraaid en is hij uit mijn gezichtsveld verdwenen.
Op het gevaar af u té veel een kijkje in mijn privé te gunnen, wil ik met u delen dat ik mij zo af en toe weet overvallen door aanvallen van aanzienlijke somberheid. Slechts een vingerknip voel ik mij dan verwijderd van een zekere depressie. Het huilen staat me dan nader dan het lachen. Zover laat ik het vandaag niet komen. Ik laat mij mentaal opkrikken door het orgelspel van James Johnstone. Op het orgel van Naumberg hoor ik hem Bachs koraalvoorspel ‘O Mensch bewein dein Sünde groß’ (BWV 622) vertolken.
Het gevoel weer even terug te zijn in Naumburg doet me de man in zijn strakke pak snel vergeten. Zelfs de wetenschap dat de meerderheid van het Nederlandse volk Bachs orgelklanken assosieert met kommer, kwel en de zwaarheid van het bestaan kan niet verhinderen dat Johnstones ingetogen orgelspel mij er weer bovenop weet te helpen.
J.S. Bach: Meines Herzens Weide – Motetten