Laat ik vooropstellen dat ik groot respect heb voor uitvoerende musici. Een kleine restrictie is echter op zijn plaats; de musicus moet op zijn of haar beurt ook enige achting tonen. Voor de componist en zijn compositie en, zeker niet in de laatste plaats, voor zijn of haar publiek. Per slot van rekening zorgt laatstgenoemde groep voor het brood op de plank. Musici hoeven niet per se aardig te zijn. Een kreng van een mens kan door de wijze waarop hij zijn vak uitoefent mijn respect afdwingen, als de muziek maar voorop staat en ik als toehoorder de indruk krijg dat daar integer mee wordt omgegaan. Daarenboven wil ik als concertbezoeker serieus genomen worden.
Sommige musici hebben het bij mij verbruid. Die stellen hun eigen ego voorop en zetten zo de muziek op het tweede plan. Het geval wil dat de commercie er voor zorgt dat juist dit type musici bij het brede publiek in hoog aanzien staat. Dat valt het publiek niet euvel te duiden. Het haalt zijn informatie veelal uit de krant en/of via radio en televisiekanalen. Zo vindt er thans een mediaoffensief plaats om het nieuwste product van Cecilia Bartoli in de markt te zetten. Ze heeft een cd opgenomen met wereldpremières van de door velen als moordenaar van Mozart geziene componist Antonio Salieri. Eerder schreef ik in Vrij Nederland een verhaal over dit soort marketingpraktijken en de rol die muziekrecensenten daarin spelen. Aan actualiteit heeft dat verhaal niets verloren, vandaar dat ik er wat Bartoli betreft het zwijgen toe doe.
Neen, ik wil het over iets anders hebben. In het dagblad Trouw van 10 oktober 2003 lees ik een recensie van de hand van Sandra Kooke. Zij bezocht twee dagen eerder in het Eindhovense Muziekcentrum Frits Philips een concert van de fameuze pianiste Maria João Pires. Onder de kop ‘Musiceren onder de schemerlamp’ lees ik onder andere:
‘Op het toneel is een huiselijk tafereeltje te zien. Maria João Pires zit aan de piano, cellist Jian Wang zit schuin daarachter in een gemakkelijke stoel onder een schemerlamp. Op een tafeltje ligt nonchalant wat bladmuziek. […] Dit pianorecital nieuwe stijl is Pires’ manier om de voor haar onprettige en onnatuurlijke situatie van musiceren dragelijk te maken. Zoals de Portugese pianiste in een brief aan het Eindhovense publiek schrijft, vindt ze een solo-optreden een problematische zaak. Liever deelt ze het podium met vrienden, zodat de muziek een conversatie is en niet de soms pijnlijke eenzaamheid van een solo-optreden heeft.’
O ja, het publiek kreeg ook nog het schriftelijke verzoek van de pianiste vooral niet te applaudisseren tussen de stukken ‘Wij houden van de stilte tussen de muziek’. Overigens mag er van mevrouw Pires wel gewoon gehoest worden tijdens het concert. Het moet toch niet veel gekker worden!
Het slot van het Kookes’ verhaal is treffend: ‘Het applaus na afloop nam Pires onwillig in ontvangst. Ook daar heeft ze zichtbaar een hekel aan. Maar gelukkig verhindert het haar niet om haar muziek met het publiek te delen.’
Wat is er toch aan de hand met het kritisch vermogen van de hedendaagse muziekjournalist? Er komt een wereldberoemde pianiste aanzetten die duidelijk te kennen geeft minachting te hebben voor haar publiek. Ze heeft zelfs een dik betaalde vriend meegebracht om naast haar plaats te nemen in een gemakkelijke stoel onder een schemerlamp en om af en toe een deuntje mee te spelen. Zo kan zij het vermaledijde publiek vergeten. Waarom schrijft Kooke niet gewoon dat mevrouw Pires voortaan maar thuis moet blijven. Daar kan zij dan in alle rust haar kunsten vertonen voor echte vrienden.
In Eindhoven betaalden bezoekers vijfentwintig euro voor een toegangskaartje. In Amsterdam moet het storende publiek voor een een stoel op de eerste rang drieënveertig euro neerleggen voor een optreden van Pires en Wang.
Ben benieuwd of de gage door mevrouw Pires ook zo onwillig in ontvangst wordt genomen.