Precies een jaar geleden presenteerde Prelude als Gids-CD een Ramée-productie met de in 1712 door de Duitse componist Reinhard Keiser (1674-1739) gecomponeerde Brockes-Passion. Een prachtige uitgave die veel liefhebbers blij heeft verrast. Bij die gelegenheid werd in het kort de niet al te bekende componist Keiser nader aan u voorgesteld. Onder het motto ‘beter goed gejat, dan slecht verzonnen’ – al is het van mezelf – treft u op deze pagina van Preludes website ter gelegenheid van een prachtige uitvoering van de aan Keiser toegeschreven Markus-Passion een deel van die tekst van toen opnieuw aan:
“Bij het horen van de naam Reinhard Keiser zal niet direct bij iedereen de bel gaan rinkelen. De in 1674 in het Duitse Teuchern geboren componist behoorde in zijn tijd echter tot het Noord-Duitse elitekorps. Op 11-jarige leeftijd werd hij als leerling geplaatst op de Thomasschule te Leipzig. Daar stond cantor/componist Johann Schelle (1648-1701) aan de basis van zijn muzikale opleiding. Later volgde Keiser muziekonderwijs in Braunschweig bij Johann Sigismund Kusse. Toen Anton Ulrich, keurvorst-regent van Braunschweig-Wolfenbüttel, in zijn stad een heus operahuis naar Italiaans voorbeeld liet optrekken, bood dat aan Keiser de mogelijkheid om er als operacomponist naam te maken.
Zijn eerste opera Basilius in Arkadien kende er in 1693 een première. In 1697 verhuisde de componist naar Hamburg. Daar kreeg hij een aanstelling als artistiek directeur van het operahuis aan de Gänsemarkt, dat hij met zijn geprogrammeerde producties steeds meer aanzien wist te geven. Het moet in die tijd in Hamburg op meerdere terreinen een walhalla zijn geweest voor muziekliefhebbers. Stelt u zich voor, u bent een van de bezoekers van de zondagse middagconcerten die Keiser introduceerde in Hamburg. In Keisers orkest ontwaart u onder de musici klavecinist Christoph Graupner en violist Georg Friedrich Händel… In het Hamburgse theater voerde Händel zijn eerste opera’s uit en zette Keiser er meer dan honderd op de planken. In 1706 moest hij als directeur van de Hamburgse opera zijn biezen pakken vanwege een enorme schuldenlast die hij had opgebouwd. De opera werd failliet verklaard. Alhoewel Keiser de stad verliet bleef hij opera’s voor het Hamburgse theater componeren. In 1709 keerde hij terug naar de Hanzestad om daar, enkele tussenperiodes daargelaten, actief te blijven tot aan zijn dood in 1739. In 1728 kreeg hij er een aanstelling als cantor van de Dom. Vanaf die tijd voerde het componeren van kerkmuziek de boventoon in het leven van Keiser.”
Tot voor kort gold Reinhard Keiser ook als de schepper van het Passionsoratorium nach dem Evangelisten Markus. Recente studies plaatsen echter vraagtekens bij Keiser als componist van het passiewerk. Het antwoord op de vraag wie de componist dan wel is blijft achterwege, maar dat doet aan de kwaliteit van het werk niets af. Het is niet voor niets dat deze Markus een prominente plaats innam in de bibliotkeek van Johann Sebastian Bach. Sterker nog, de Markus-Passion in kwestie is overgeleverd in het handschrift van Bach, die het lijdensverhaal zelf uitvoerde op de Goede Vrijdagen van 1712 (Hofkapel, Weimar) en 1726 (Nicolaikirche, Leipzig). In 1748 vormde de Markus onder leiding van Bach de basis van de kerkdienst op Goede Vrijdag in de Thomaskirche te Leipzig.
Het passiewerk in kwestie is een in alle opzichten werkelijk prachtige compositie. Als het bovendien wordt uitgevoerd op een wijze zoals vastgelegd op deze uitgave van Mirare dan is wat mij betreft de cirkel rond: van Keiser of niet, het vocaal Ensemble Jacques Moderne en het barokorkest Gli Incogniti met eerste violiste Amandine Beyer hebben met de solisten Jan Kobow (evangelist) en Thomas Bauer (Jezus) een document afgeleverd van jewelste!
Tja, wat moet ik er verder nog van zeggen. Het is typisch zo’n cd die in elke zichzelf respecterende cd-verzameling een plaats behoort te hebben, een compositie ook die u als liefhebber gewoon niet aan u voorbij mag laten gaan! Tja, hoor ik u denken, u bent me d’r een om zo uw eigen waar in de lucht steken! Het is daarom dat ik alle door Prelude aanbevolen cd-producties van een ruim geluidsvoorbeeld voorzie. Zo kunt u uw eigen oordeel vellen. En mocht die in het geval van deze Markus-Passion positief uitvallen dan ben ik gaarne bereid u de cd toe te sturen.
Keiser: Markuspassion