Het Engelse muziektijdschrift Gramophone bestaat tachtig jaar. Bij het aprilnummer 2003 is ter gelegenheid daarvan een glossy bijlage gevoegd. De omslag draagt als titel ‘The Future of classical music’.
In het bijvoegsel spreken tien klassieke coryfeeën zich uit over tien andere grootheden uit de wereld van de klassieke muziek. De liefdesverklaringen zijn op het gênante af. Over wasmiddelen is bekend dat zij infantiel worden aangeprezen. Kennelijk denkt men de toekomst van de klassieke muziek veilig te kunnen stellen door eenzelfde vorm van kinderlijkheid los te laten op liefhebbers van dit genre. Dat cd-producenten en -distributeurs in hun reclame uitingen vaak niet verder komen dan kretologieën als ‘The very best of the very best singers’, ‘De honderd mooiste klassieke cd’s’ en ‘3 halen 2 betalen’ is tot daar aan toe. Dat de intelligentsia van de klassieke muziek zich tot het OMO-niveau verlaagt geeft te denken.
Tien uitspraken op een rijtje:
– Dirigent Sir Charles Mackerras over ‘The Maestro’ Sir Simon Rattle: “Anderen denken aan bepaalde dingen maar halen het niet in hun hoofd ze te doen, terwijl hij ze wel doet.’”
– Pianist Emanuel Ax over zijn vaste partner ‘The Cellist’ Yo-Yo Ma: “Als er een goed argument zou zijn om mensen te klonen, ben ik zo vrij te zeggen, dat Yo-Yo Ma daar voor in aanmerking komt.”
– Zanger James Bowman over ‘The Countertenor’ David Daniels: “Je hoeft alleen maar naar het aantal opnamen van Daniels te kijken om onder de indruk te raken van de hoeveelheid 18e en 19e eeuws repertoire dat hij al heeft opgenomen.”
– Dirigent/pianist Daniel Barenboim over ‘The Mezzo’ Cecilia Bartoli: “Eén van de mooiste avonden die ik ooit beleefde in de Berlijnse Staatsopera was de avond die ik daar doorbracht met Cecilia Bartoli toen zij Mozart zong.”
– Dirigent Ricardo Chailly over ‘The Tenor’ Juan Diego Flórez: “Hij is heel knap in het uitzoeken van zijn repertoire…”
– Oude-muziek-pionier Nikolaus Harnoncourt over ‘The Pianist’ Pierre-Laurent Aimard: “Pierre-Laurent weet Beethoven te benaderen met een argeloos oor.”
– Tenor Ian Bostridge over ‘The Harpsichordist-Director’ Emmanuelle Haïm: “Ik ken geen musicus die met haar werkte die niet overtuigd was van het feit dat er iets bijzonders gebeurde.”
– Sir Simon Rattle over ‘The Composer’ Thomas Adès: “Een nieuw werk voor het seizoen 2006-2007 was ons eerste gezamenlijke project en het voelt alsof hij al lid is van de familie.”
– Cellist Steven Isserlis over ‘The Violinist’ Joshua Bell: “[…}we werden dikke vrienden en, tot ons beider positieve verbazing, we zijn het na vijftien jaar nog steeds.”
– Dirigent René Jacobs over ‘The Soprano’ Dorothea Röschmann: “Dorothea vormt voor mij de ideale combinatie van een gedreven ziel en een zeer intelligente, goed georganiseerde, hard werkende geest.”
Het valt aan te nemen dat de luxe bijlage en het meegeleverde cd-tje met geluidsfragmenten zijn gesponsord door de ‘majors’ van de cd-industrie. Immers, de achterzijde wordt onder het motto ‘THE TEN ON CD’ gesierd met verwijzingen naar door de Gramophone bejubelde cd’s waar hun sterren op schitteren.
Het wereldbeeld van de grote cd-producenten wordt bepaald door kassakrakers en mega-sterren. Zij worden hierbij welwillend terzijde gestaan door opiniemakers van de al dan niet gedrukte media. Neem nou EMI’s Sir Simon Rattle. Die nam onlangs met de Wiener Philharmoniker alle symfonieën van Ludwig van Beethoven op. De bladen staan er bol van (ook van wervende EMI-advertenties trouwens). Zo staat te lezen dat Simon Rattle ‘impliciet afstand heeft genomen van memorabele maar gedateerde Beethovenuitgaven van dirigenten als Klemperer, Karajan, Böhm, Bernstein en Abbado’. Dat hij niet heeft gekozen voor de ‘supergeobjectiveerdheid en de luminescente klank van het authentieke kamp’. Neen, Sir Simon is met de Weners gegaan voor de gulden middenweg en dat heeft een cyclus opgeleverd ‘die de luisteraar afwisselend prikkelt en bevredigt, verrast en bevestigt, uitdaagt en geruststelt’ (Klassieke Zaken). Op de website van het NCRV radioprogramma A4, Rattles Beethoven was daar kortgeleden ‘cd van de week’, staat onder andere te lezen dat Rattle niet dirigeert. ‘[…] hij vuurt aan, is de ontstekingsbron die ieder dieselend orkest weet om te toveren tot een vlammend racemonster. Alles draait om energie-overdracht en Rattle zet daar niet alleen zijn gestiek, maar vooral ook zijn mimiek bij in. Met vuurspuwende ogen en aapachtige trekken in het gelaat weet hij elk orkestlid tot in de ziel te enthousiasmeren en zo te betrekken in het grote geheel’.
Het is dit soort onzin-papagaaien-peptalk dat er toe bijdraagt dat er van Rattles complete Beethoven wereldwijd vele tienduizenden over de toonbank gaan. Veel van de kopers zullen thuis voor het eerst écht kennis kunnen nemen van ‘de dartele Beethoven van Rattle’. Een aantal van hen zal met mij tot de conclusie komen, dat zij zich door schone woorden hebben laten verleiden. De fragmenten die ik beluisterde van Rattles Beethoven deden mij besluiten de set niet in de winkelvoorraad op te nemen. Verrassen de live-registraties opnametechnisch al niet, van de uitvoering raak ik al helemaal niet onder de indruk. Mocht u al voornemens zijn uw cd-verzameling uit te breiden met een complete set Beethoven-symfonieën, ga dan voor die van Roger Norington en zijn London Classical Players uit het vermaledijde authentieke kamp. Vijf cd’s voor slechts € 23,50. Tel uit uw winst.
Het kan niet anders dat ook hier geldt: de kruik gaat zo lang te water tot zij barst. Het grote publiek heeft zich voor een belangrijk deel al verzadigd én bedonderd afgewend van de klassieke cd-markt. En toch, onderhuids beweegt zich een aantal kleine cd-producenten in positieve zin. Toegegeven, voor hun artiesten nog geen coverstories in de bladen. Maar ook geen last van verkoopdirecteuren en aandeelhouders die nerveus over schouders meekijken naar bedrijfsresultaten. Bij hen slaat de balans in positieve zin door bij een aantal verkochte cd’s van duizend. Er wordt een fles ontkurkt als één van hun uitgaven wereldwijd een verkoopcijfer haalt van tweeduizend. Veel van die ‘kleintjes’ houden zich, in samenwerking met fantastische musici, integer bezig met het uitbrengen van klassieke geluidsdragers voor onbevooroordeelde liefhebbers. Werp een blik op Preludes webpagina ‘actueel aanbevolen’ en u krijgt daar prachtige voorbeelden van voorgeschoteld.